Al corage d' esse òm
E ij ero an mes al baragne con Pare-Grand , chiel a sapava le caosagne , mi e 'l Pinòt e cujìo al gramon e na fasìo ad baron che pen-a l' era sèch ej dasìo feu ; cand e sentìo i can a scagnissè , Pare-Grand aussava la testa dal travaj , as gavava la caplin-a e suandse i sudor con la mania dla camia a vardava vers ca << tò ! al Pacèch >> , poej tornava a sapè .
Al Pacèch noi e l' avio sempre vislo , doe o tre vòlte l' agn a passava , e l'avia mach en cagnèt maròn ,an mes can , an bastard ca l'avia trovà chissà an doa , e an zaino da alpin për buté tuti aj sòj bin , chi disìa fusejsa an sìngher , d' àutri che a l'era un ëd coj che a Turin a ciamo " barbon", ma tuti a l'ero sempre pront a deje an tond dë mnestra e an bicer ëd vin , chiel as contentava ëd dreume an tla stala an tal pajon , ò d' istà sota al pendis , as vagnava quai sòld piturand ëd mistà an si pilon ò an sima d' assëtte ëd bòsch për coj che avend ricevù na grassia e vussio ringrassié Nòst-Sgnor pendendje an gesia.
Pare-Grand a lo conossìa bin , da cand a l'era cascaje an reoplan d' ij alman ,durant la guèra , an tal bòsch mentre a l'era an pastura : era 'n dàit a vëdde , era riussì a gavelo da n' drinta prima che a saotejssa tut a n' aria , avia le man gropà dré la schin-a , era tajà an sla front , na gamba rota ma era viv. I tedesch " dla fasa rossa " avio cercalo an pess nen convint che fussa brusà an sema al reoplan ma Pare-Grand avia stërmalo an mess ai bòsch andoa savia mach chiel , fin-a a cand era nen varì , i tedesch a la fin ero convinciusse e ero 'n dasne ma parin avia mai dilo a gnun për por dij spion . As capìo pà , chiel a parlava Anglò e parin aj parlava an piemontèis chiel a ripetìa " pis - plis - cis " e parin a capìa che a vurejsa pissé , apress avia comensà parlé an tedesch e për parej l' an comensà capisse an pòch ëd pì , parin a travajava a la TOT ël magasin di tedesch , për parèj avia amprendù costa lenga sì e la parlava mëscià al piemontèis e al fransèis fassandne an bel " mnestron ", a la fin dla goera 'l Pacèch era butasse a girolé fasan finta d' esse fòl. Parin savia al përchè l'avio cercalo i partigian prima e i merican dòp , ma avia promëttù de ste sempre ciuto, për sempre!
Cola sèira lì 'n tla stala noi gòrba ero dantorn al Pacèch curios ëd vëdde còsa savìa fé e còsa an contava , parlava an italian stentà e an contava d'esse an merican , avia preparà an toch ëd bòsch e tacava pituré na madòna , quand Madlinòt anrabià come pòch a rivava an tla stala e tacava a rusene përchè avio nen fàit i còmpit d' aritmetica , alora 'l Pacèch an piava dantorn e an disìa da 'n dé pié i lìber e tacava fé i còmpit an sema noj , smijava che l' aritmetica fussa tut sò pan , noi ero restà sburdì , poej an contava che avia travajà con Enrico Fermi , e për lòn , sia i rusi che i merican lo cercavo , poej as butava a fé al can e baulava a le mosche e tuti pensavo che l' era fòl. Al dì apress ripartìa . Rivà a la ferovìa , mentre viagiava longh i binari , al treno rivava e lo butava sota . Noi e vnisìo a savèjlo përchè al can tornava an daré da noj , anlora PareGrand tacava a cerchelo , al treno era manch fërmasse , Parin cujìa la zaino e avertìa i gendarm e al can restava con noi. Alora Pare-Grand an contava la stòria ëd Pacèch :
Era an " Fisico Nucleare" e studiava për dabon ansema Enrico Fermi era a Pisa cand i tedesch avio pialo përsonè për portelo an Germania , le lì che era cascaje 'l reoplan . Apress chiel savend còsa stasìo fasend con la fisica , a lassava crèje d' esse mòrt caidun continuava a cerchelo ma chiel pitòst ëd continoè a studié na còsa che servìa fe ëd mal a la gent avia preferì ed divèntè 'l Pacèch : an sìngher an pò fòl , sensa ne ca ne famija . Fòrse a le nen diventà important come d' aotri , ma an sima soa testa a le nen staje la marca dal sangh ëd milion ëd përson-e mòrte , ëd sicur Nost-Sgnor lònt lo tënrà da ment , cand arciamrà i mòrt, an t' ùltim dì.
'l nini